Zobaczyła skuloną postać przykrytą śmierdzącym, brudnym kocem. Zrobiło się zamieszanie w MGOPS w Gostyniu

Scenariusz z gostyńskiego osiedla. Pani Renata od pewnego czasu miała „na widelcu” dziwnie zachowującą się kobietę, z dużego jednorodzinnego domu, z ogrodem. Sama ma córkę z niepełnosprawnością, szybko wychwyci, kiedy ktoś może mieć podobny problem.

- Mieszkamy tu już ponad 4 lata. Spotykałam ją, obserwowałam. Nigdy z nią nie rozmawiałam, nie znałam osobiście. Od przyjaciółki z osiedla wiedziałam, że jest sama, że rodzice zmarli - mama bardzo dawno, ojciec kilka lat temu. Ona jakoś sobie radzi - taka była moja wiedza - mówi sąsiadka Kamili.

Termomometr wskazał 8 st. C 

- Rano, o godzinie 6.00 chodziła do „Żabki” po piwo, jak ta była nieczynna, to o 5.30 była już w innym sklepie - Lewiatanie. I do tego te paszteciki nienadające się do jedzenia, ale kupowała. Zawsze płaciła banknotem - opowiada sąsiadka.

Pewnego jesiennego dnia zauważyła, że u Kamili nie dymi się z komina. Zdziwiła się, bo jej dom kaloryfery ogrzewały już od dłuższego czasu. Pamiętała, że w zeszłym roku, kiedy było zimno, u Kamili „się grzało”. Teraz od kilku dni nic.

- Pod koniec listopada zrobiło się naprawdę zimno, a ja dymu z komina w tym domu wciąż nie widziałam. Żadnego. I nie było świateł w oknach. Ugotowałam zupę, przelałam do dwóch słoików i następnego dnia poszłam z tym do Kamili - opowiada.

Dzwonka nie było. Pukała początkowo do drzwi wejściowych, coraz mocniej. Nikt nie otwierał. W Renaty w głowie pojawiły się najgorsze myśli. Nacisnęła klamkę, weszła i powitał ją pies. W jednym z pokojów zobaczyła skuloną postać. Kobieta oddychała, miała siną skórę. Przykryta była kocem.

- Śmierdzącym i brudnym. Spała na starej kanapie, nierozłożonej. Było zimno, para mi z ust leciała. Spanikowałam. Przyniosłam termometr, wskazał, że w mieszkaniu jest 8 st. C. Długo trwało, zanim dobudziłam Kamilę - wspomina Renata.

ZOBACZ TEŻ: Patrycja walczy z glejakiem, potrzebuje pomocy

 Widać było, że kobieta jest nieufna, boi się. Bardzo małomówna. Dostała zupę, którą błyskawicznie pochłonęła. Sąsiadka zwróciła uwagę na bardzo ubogie wyposażenie domu, stare i brudne meble, w tym śmierdzące fotele.

- Kamila mieszka właściwie w piwnicy parterowego domu, w tzw. latowej kuchni, w sąsiedztwie jest kotłownia. Ogromne pomieszczenie, które było kuchnią, mało że śmierdzące, było też ogołocone z mebli. Na dużej przestrzeni stara ława, przy niej krzesełko. W narożniku szafka kuchenna, na niej czajnik elektryczny, albo coś podobnego. Gołe ściany, na jednej jeszcze zlewozmywak z szafką, a na kolejnej 2 brudne, śmierdzące szklanki. Tak zwana rozpiska na leki była czymś zalana - opisuje sąsiadka.

Zauważyła, że nie ma cukru, herbaty, znalazła resztkę kawy. Nie było żadnych przypraw, ręczników, także papierowych. Nawet papieru toaletowego brak. Był za to pies - bardzo zaniedbany i cuchnący. Stał też grzejnik na prąd, ale zimny. Nie działał. Nie było lodówki. Brakowało ciepłej wody, a zimna - jak można było wnioskować po tym co poleciało z rur - dawno nie była używana. Kobieta się nie myła? Można było to wyczuć.

- Zupę przyniosłam, ale w kuchni nie było sprzętu do jej odgrzania - dodaje.

Nikt nie zauważył nic podejrzanego

Na początku kolejnego tygodnia zaczęła działać. Pojechała do kierownika MGOPS w Gostyniu.

- Notował moje uwagi. Zadeklarował, że sprawą zajmie się osobiście - relacjonuje sąsiadka Kamili. - Dałam do zrozumienia, że Kamila to dla mnie przede wszystkim człowiek, nie zostawię tej kobiety samej sobie - dodaje.

Kilka miesięcy wcześniej próbowała zainteresować sytuacją Kamili pracownika socjalnego z "opieki społecznej", podczas kontroli, jakie co roku odbywają się u jej niepełnosprawnej córki.

- Mówiłam we wrześniu, że warto by było przyjrzeć się wwarunkom, jakie panują w tym dużym domu na narożniku. Usłyszałam, że Kamila jest objęta opieką. Widziałam, owszem, jak pojawia się tam pewna kobieta na rowerze, ale przywoziła obiad i odjeżdżała - przypomina sobie sąsiadka.

Zawitała też do szefowej Spółdzielni Socjalnej Arka - opiekunka Kamili jest pracownicą tej instytucji. Jak twierdzi Renata, ta już wiedziała, o co chodzi. Ktoś ją uprzedził. Rozmowa kobiet do miłych nie należała.

Spotkanie urzędników z sąsiadką w domu Kamili. Wiele nieprawidłowości 

Bardzo mocno roztrząsano sprawę braku ogrzewania mieszkania - nie było węgla, w kotłowni tylko miał, na podwórzu leżało mnóstwo drewna. Nie było porąbane. Opiekunka z Arki zastrzegała się, że za kilka dni „ktoś przyjdzie porąbać”. Chodziło też o kontrolę kominów i pieca - tego nie dopilnowano. Dlatego w domu było przeraźliwie zimno.

- Problemy z ogrzewaniem to coś, co opiekun powinien zgłosić szefowej Arki, a w dalszej kolejności, jeżeli problemu nie uda się rozwiązać, pracownikowi socjalnemu. Opiekunka stwierdziła, że w październiku rozpalała i sama zauważyła, że coś jest nie w porządku. Nie było zgłoszenia, że komin jest zatkany. Co robiła przez półtora miesiąca? Na co czekała? Okazało się, że komin jest w porządku, tylko piec jest niedokładnie wyczyszczony - mówi Karol Jasiak, kierownik MGOPS w Gostyniu.

Wodę do mycia podgrzewano w garnku, na palniku elektrycznym. Miał był, ale opiekunka nie potrafiła określić, u kogo go kupiła. Tłumaczyła, że w handlu obwoźnym.

- Nie można dla osoby obcej tak robić zakupów. Trzeba mieć dowód potwierdzenia. Opiekunka nie prowadziła zeszytu rachunków, a to obowiązek wynikający ze specyfikacji umowy. Powinny tam być wklejane rachunki, paragony, faktury. Tak pracuje opiekun z osobą, której rachunki ustala. Tutaj mamy osobę z zaburzeniami psychicznymi - mówi Karol Jasiak.

Zastrzega, że opiekunka z Arki nie miała upoważnienia do konta bankowego Kamili, jednak jest tam mało pieniędzy, nie wiadomo, co się z nimi stało.

- Mogła je stracić. Kamila zapewne szła z opiekunką do banku i jakieś pieniądze wypłacała. Nie mamy dowodów, że zniknęły przez osobę, która się nią opiekowała... O braku pieniędzy na koncie opiekunka powinna nas zawiadomić - wyjaśnia kierownik MGOPS w Gostyniu.

ZOBACZ TAKŻE: Nie żyje Jerzy Nowicki, był człowiekiem wielkiej kultury

Opiekunka SS Arka u Kamili miała spędzać kilka godzin dziennie, od poniedziałku do soboty, ale obiady powinny być abonamentowe, dostarczane w formie cateringu - z dowozem do domu podopiecznej, od poniedziałku do niedzieli.

- Opiekunka, która jest pedagogiem, za obiady płaciła gotówką. Teraz powstaje pytanie - czy były one codziennie? Pracownikowi socjalnemu powiedziała, że posiłki są, więc uznaliśmy, że stosuje się do warunków i są dowożone - przyznaje Karol Jasiak.

Podczas spotkania urzędników w domu Kamili na jaw wyszły jeszcze inne nieprawidłowości, jakich dopuściła się opiekunka. Nie sprzątała mieszkania, zalegający od dawna brud, kurz, pajęczyny - jak zauważyła Renata - były wszędzie. Do tego niemyte naczynia, brak podstawowego wyposażenia kuchni. Nie było chleba, a nawet resztek, świadczących, że Kamila mogłaby niedawno jeść pieczywo. Opiekunka nie załatwiała spraw urzędowych, nie zadbała nawet o podstawowe środki higieniczne.

- Nasza czujność została uśpiona - nie zweryfikowaliśmy informacji od opiekunki. To są osoby wykształcone, wyszkolone, pełnoletnie i wydawać by się mogło, że powinny swoje obowiązki wykonywać właściwie - przyznaje Karol Jasiak.

Przez 4 lata, odkąd Kamila miała przydzieloną opiekunkę, pracownik socjalny, który co pół roku robi wywiad środowiskowy u podopiecznych, nie zauważył niczego niepokojącego. Kierownik MGOPS w Gostyniu „bije się w piersi”. Przyznaje, że ośrodek za bardzo zaufał opiekunom Arki. Tymczasem sprawdzanie jakości usług wykonywanych przez opiekunów leży po stronie ośrodka pomocy społecznej. Z czysto ludzkiego punktu widzenia pracownik socjalny mógłby zajrzeć do Kamili i sprawdzić, co się dzieje, chociaż - zdaniem urzędników „przepisy nie mówią, że socjalny pracownik ma tam chodzić”. To doświadczenie wiele nauczyło szefostwo „gostyńskiej opieki społecznej”. Wobec pracownika socjalnego zostaną wyciągnięte konsekwencje, zgodnie z kodeksem pracy. Na przyszłość zostaną wprowadzone jasne wytyczne dla pracowników socjalnych w zakresie form kontaktów, weryfikacji informacji otrzymanych od opiekujących się osobami zależnymi. 

- Będą fizycznie sprawdzać wszystko, co robią opiekunowie, przy wszystkich rodzinach - ważny jest okres zimy. Chodzi też o osoby starsze - nie mają usług opiekuńczych, ale korzystają z opieki DD Senior+, mają pytać, czy jest ogień rozpalony, żeby nie było zaczadzenia - wyjaśnia Karol Jasiak. 

Poza tym MGOPS planuje powiadomić prokuraturę w sprawie dotyczącej SS Arka, że pomoc nie była właściwie spełniona przez osobę, która na miejscu miała ją obowiązek sprawować.

„Nie mogę ich cały czas prowadzić za rączkę"  

- Pracownicy otrzymują je na początku roku, przy podpisywaniu umowy. To są osoby dorosłe, nie mogę ich cały czas prowadzić za rączkę. Weryfikuję ich - jak się rozliczają. W tym przypadku słyszałam, że opiekunka z Kamilą rozlicza się na podstawie paragonów i rachunków, które płaciła. Kiedy wydawała na to swoje pieniądze, Kamila jej oddawała - wyjaśnia szefowa Arki.

Opiekunka nie dokumentowała rachunków, a jej przełożona podeszła do sprawy nieprofesjonalnie: nie była konsekwentna i nie wymagała, uwierzyła wielokrotnym zapewnieniom o rozliczaniu. Twierdzi, że ciepłej wody nigdy tam nie było.

Zobaczyć uśmiech dziecka - bezcenne CZYTAJ TUTAJ

- Kiedy żył ojciec Kamili, zwracaliśmy na to uwagę, nie chciał nic zmieniać. I tak to pozostało. Kamila jest trudną podopieczną. Niewiele mówi, nie umie przekazać, czego jej brakuje - mówi Małgorzata Pospieszyńska. Twierdzi, że brak płyty do grzania i gotowania to przypadek. Tego dnia, kiedy sąsiadka weszła do mieszkania Kamili, była w naprawie. - Jak to naprawdę przebiegało, nie wiem. Nieraz było tak, że podopieczna wychodziła z domu brudna, ale to osoba zagubiona, wycofana, która nie rozumie, że z brudnymi od węgla czy innych rzeczy rękami nie wypada iść na zakupy - wyjaśnia szefowa spółdzielni Arka.

Uważa, że jeśli sąsiadka zauważyła coś niepokojącego, powinna przyjść i porozmawiać najpierw z przełożoną opiekunki.

- Nie wiem, jaki miała cel, że tak się stało. Nigdy w życiu sąsiadka nie zgłaszała mi, że coś złego dzieje się u Kamili. Miała okazję, gdyż opiekunka z Arki świadczy usługi dla jej córki - wskazuje M. Pospieszyńska.

Jak można było dopuścić do tego, że temperatura w pomieszczeniach wynosiła 8 st. C? I - postępowanie opiekunki na to wskazywało - miała się utrzymywać na tym poziomie przez kilka dni, dopóki "jakiś pan nie przyjdzie porąbać drewna".

- Bardzo jest mi przykro, że do tego doszło. Chylę czoło i mogę przeprosić za moją pracownicę. Nie świadczy już usług w spółdzielni socjalnej, przebywa na zwolnieniu lekarskim. Ale u mnie nie ma już zatrudnienia - oświadcza szefowa Arki. - Stało się to, co nie powinno. Mleko się rozlało i musimy zrobić wszystko, by tego nie powtórzyć - dodaje.

Zadysponowała do Kamili opiekunki, które - jak mówi - zajmą się nią należycie. Gmina swoją drogą już zrobiła wiele, by podopieczna mogła godnie żyć: był hydraulik, kominiarz, elektryk, podłączono telefon. MGOPS zadbał o podgrzewacz do wody. Zakupiono kilka worków węgla i kobieta ma ciepło w domu. Zamontowano grzejnik w pokoju, w którym Kamila miała najzimniej.

Trzeba było widzieć to szczęście, jak zobaczyła grzejnik. Nie wiedziała, czy może go dotknąć. Kiedy zrozumiała, że to jest jej sprawdziła. Pierwszy raz w życiu ma ogrzewanie w tym pokoju - to wieści od Renaty z czasów zmian, jakie przed świętami wprowadzano, by Kamila mogła żyć w przyzwoitych warunkach.

Duże serce w pomoc kobiecie włożyli wolontariusze Szlachetnej Paczki z Gostynia (m.in. załatwili i dowieźli meble, szafki do kuchni oraz dywany). Była to błyskawiczna i efektowna akcja. Podobnie było w przypadku psa, który dla Kamili bardzo wiele znaczy. Został przede wszystkim obcięty i wykąpany.

Nie wiedziała, że można żyć inaczej

- Miałam sygnały, że Kamila mogłaby uczęszczać na zajęcia. Po odbytej wizycie ustaliłam spotkanie w ŚDS - informuje Violetta Skorupska.

W sierpniu Kamila przychodziła wraz z opiekunką na krótkie spotkania, które odbywały się w obecności kierowniczki. Stopniowo poszerzano krąg osób o terapeutów, opiekunów oraz grupę uczestników.

- Proces asymilacji postępował wolno, byliśmy bardzo ostrożni w propozycjach i działaniach - przyznaje kierowniczka ŚDS.

Kiedy rozmawiamy w grudniu, okazuje się, że Kamila w pełni korzysta ze wszystkich możliwości ośrodka wsparcia oraz z zajęć terapeutycznych. Stopniowo i powoli zdejmuje "pancerz ochronny". Wykazuje zainteresowanie wieloma elementami zajęć grupowych i indywidualnych. Pobyt w ŚDS bardzo pozytywnie wpłynął na jej funkcjonowanie.

- Czuje się w naszym środowisku bezpiecznie i wie, że może znaleźć tu pomoc - cieszy się Violetta Skorupska.

Poza tym pracownicy wykazali się dużym zaangażowaniem i po sygnale, że w domu u Kamili jest źle, bardzo źle, w ciągu jednego dnia znalazły się, przyniesione z zapasów domowych, kołdra, poduszka, pościel, ręczniki, ciepłe ubrania, garnki, naczynia.

- U nas może skorzystać z prysznica, pralki, żelazka, środków czystości i zawsze znajdzie się coś ciepłego do jedzenia. Nie znaliśmy wcześniej warunków panujących w jej miejscu zamieszkania, a Kamila na zadawane pytania często nie odpowiadała. Z relacji opiekunki wiedzieliśmy, że w domu jest dobrze. Z racji pewnych ograniczeń Kamila najprawdopodobniej nie była świadoma, że można żyć inaczej - kończy kierowniczka ŚDS w Gostyniu. 

SPRAWA OSTATECZNIE TRAFIŁA DO PROKURATURY - CZYTAJ TUTAJ
*imię bohaterki zostało zmienione