Liczba ognisk ptasiej grypy "dobiła" do stu w 2025 roku. Ostatnio wirus HPAI zaatakował w stadzie ponad 170 tys. kur

Mamy dwa razy więcej ognisk HPAI niż w całym 2024 roku

Od 8 stycznia, gdy po raz pierwszy w 2025 roku stwierdzono wystąpienie ptasiej grypy w stadzie 4484 sztuk różnego gatunku ptactwa domowego w miejscowości Małków w gminie Warta w powiecie średzkim w województwie łódzkim, wirus atakował następujące gatunki:

• kura nioska, 
• indyk rzeźny,
• kaczka rzeźna,
• kura hodowlana,
• gęś hodowlana,
• indyk hodowlany,
• kura rzeźna.

Najwięcej zachorowań w stadach indyków i kur

1. indyk rzeźny - 34
2. kura nioska - 15
3. kura hodowlana - 12
4. kaczka rzeźna - 11
5. kaczka - hodowlana - 8
6. gęś hodowlana - 6

Stada z największą liczbą ptaków zarażonych w ognisku w 2025 r.:

1. Miejscowość Sadłowo, gmina Bieżuń, powiat żuromiński, województwo mazowieckie (data stwierdzenia: 04.02.2025 r.) - 1 189 532 szt. kury nioski
2. Miejscowość Zaparcin, gmina Stęszew, powiat poznański, województwo wielkopolskie (data stwierdzenia: 01.04.2025 r.) - 858 045 szt. kury nioski
3. Miejscowość Liberadz, gmina Szreńsk, powiat mławski, województwo mazowieckie (data stwierdzenia: 01.04.2025 r.) - 746 024 szt. kury rzeźnej 

Przez kilka miesięcy nie odnotowano żadnego ogniska. Dlaczego ptasia grypa "wybuchła" teraz?

Zdaniem służb weterynaryjnych 100 ognisko wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) będące jednocześnie szóstym przypadkiem tej choroby w ostatnim czasie w Wielkopolsce, konkretnie od 6 października świadczy jednoznacznie o obecności wirusa w środowisku. Po "przerwie letniej" w rozprzestrzenianiu się ptasiej grypy (jak wynika z danych Głównego Lekarza Weterynarii na temat sytuacji epizootycznej, między 2 maja a 19 września 2025 roku nie odnotowano ognisk choroby), wirus jest ponownie groźny.

- Sezon jesienno-zimowy niestety sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby ze względu na migracje dzikich ptaków, które są określane głównym wektorem transmisji wirusa. Bardzo niebezpieczny jest bezpośredni kontakt ptaków hodowlanych z ptakami dzikimi, oraz kontakt pośredni z odchodami ptaków dzikich. Bardzo ważne jest odpowiednie zabezpieczenie słomy (ściółki) stosowanej podczas chowu ptaków. Zanieczyszczona ściółka odchodami dzikich ptaków stanowi bardzo duże zagrożenie, może być powodem wystąpienia ogniska choroby - tłumaczy doktor Krystian Ciesielski, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Gostyniu.

Rozprzestrzenianie się wirusa może następować również poprzez środki transportu, zanieczyszczoną paszę, wodę, ściółkę, sprzęt, dlatego przedstawiciel polskich służb weterynaryjnych przypomina o konieczności obowiązkowej dezynfekcji pojazdów dostarczających paszę do gospodarstwa, odbierających uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego z gospodarstwa. 

Kluczowe są bioasekuracja i dobrostan. Do tego unikanie kontaktu i zasada "cały kurnik pełny, cały kurnik pusty"

- Należy także pamiętać o roli człowieka, który poprzez zanieczyszczone obuwie, ubranie, sprzęt może przyczynić się do rozprzestrzenienia choroby. Unikać koniecznie kontaktu z ptakami dzikimi, z zakładami utrzymującymi gatunki wrażliwe. Ponadto należy stosować w hodowli zasadę "cały kurnik pełny, cały kurnik pusty". Wprowadzić również obowiązek utworzenia indywidualnych grup osób zajmujących się wyłapywaniem ptaków podczas na przykład załadunków na środki transportu podczas przemieszczeń do ubojni. Analizując obecną sytuację epizootyczną trzeba koniecznie pamiętać o bioasekuracji oraz dobrostanie - dodaje K. Ciesielski.

Te dwie składowe należy stosować zarówno w gospodarstwach wielkotowarowych, jak i przyzagrodowych. Jak mówią specjaliści, dobrostan zwierząt w parze z zamykającą „bramy” do wniknięcia wirusa bioasekuracją przynoszą znaczące efekty w zabezpieczeniu ptaków przed chorobą.

- Bioasekuracja jest najważniejszym i najbardziej efektywnym narzędziem w walce z wirusem w sposób znaczący obniżającym ryzyko wniknięcia wirusa do gospodarstwa. Z kolei dobrostan pozwala ptakom utrzymać oczekiwaną przez hodowcę odporność, zmniejsza podatność na zachorowania. Hodowco, stosuj bioasekurację, chroń swoje gospodarstwo, chroń gospodarstwa swoich sąsiadów - apeluje Powiatowy Lekarz Weterynarii w Gostyniu.

Powiat gostyński "obszarem wysokiego ryzyka" wystąpienia ptasiej grypy

W związku z tym Powiatowy Lekarz Weterynarii w Gostyniu przypomina zasady ochrony drobiu przed wirusem ptasie grypy.

Zalecenia dla drobnotowarowych hodowców drobiu - chów przyzagrodowy

• karmienie i pojenie drobiu w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie;
• przetrzymywanie drobiu na ogrodzonej przestrzeni, pod warunkiem uniemożliwienia kontaktów z dzikim ptactwem;
• odizolowanie od innego drobiu, kaczek i gęsi;
• przechowywanie paszy, w tym zielonki, w pomieszczeniach zamkniętych lub pod szczelnym przykryciem, uniemożliwiającym kontakt z dzikim ptactwem;
• unikanie pojenia ptaków i czyszczenia kurników wodą pochodzącą spoza gospodarstwa (głównie ze zbiorników wodnych i rzek);
• zgłaszanie lekarzowi weterynarii, wójtowi, burmistrzowi, i innym organom władzy lokalnej zaobserwowanego spadku nieśności lub nagłych, zwiększonych padnięć drobiu;
• po każdym kontakcie z drobiem lub ptakami dzikimi umycie rąk wodą z mydłem;
• używanie odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przy czynnościach związanych z obsługą drobiu;
• osobom utrzymującym drób w chowie przyzagrodowym, aby nie były zatrudniane w przemysłowych fermach drobiu.

Zalecenie dla hodowców gołębi

• karmienie i pojenie gołębi w sposób wykluczający dostęp ptaków dzikich;
• przechowywanie paszy w pomieszczeniach zamkniętych lub pod szczelnym przykryciem uniemożliwiającym kontakt z dzikim ptactwem.

Zalecenie dla przemysłowych producentów drobiu

• przetrzymywanie ptaków w odosobnieniu (obowiązkowo w okresie wiosennych oraz jesiennych wędrówek dzikich ptaków) lub na wolnej, ogrodzonej przestrzeni, pod warunkiem ograniczenia kontaktu z dzikim ptactwem;
• karmienie i pojenie drobiu w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie;
• zielonki stosowane w karmieniu drobiu wodnego (kaczki i gęsi), szczególnie w okresie wiosennych oraz jesiennych wędrówek dzikich ptaków, nie mogą pochodzić z terenów wysokiego ryzyka zanieczyszczenia ich wirusem wysoce zjadliwej grypy ptaków, z okolic zbiorników wodnych, bagien, i innych miejsc stanowiących ostoję ptaków dzikich;
• szczelne przykrycie pojemników z karmą i wodą do picia lub przetrzymywanie ich wewnątrz budynków, a także unikanie pojenia ptaków i czyszczenia pomieszczeń wodą pochodzącą spoza gospodarstwa (głównie ze zbiorników wodnych i rzek);
• ograniczenie przemieszczania się osób postronnych oraz zwierząt pomiędzy obiektami, w których przechowywana jest karma dla zwierząt a obiektami, w których bytuje drób;
• rozłożenie przed wejściami do budynków, gdzie utrzymywany jest drób mat nasączonych środkiem dezynfekcyjnym;
• wprowadzenie zakazu wjazdu pojazdów na teren fermy, poza działaniami koniecznymi np. dowóz paszy, odbiór drobiu do rzeźni lub przez zakład utylizacyjny;
• obowiązkową dezynfekcję pojazdów wjeżdżających;
• rozłożenie mat dezynfekcyjnych przed wjazdem i wejściem na teren gospodarstwa;
• używanie odzieży ochronnej oraz obuwia ochronnego przy czynnościach związanych z obsługą drobiu;
• wprowadzenie obowiązku przeprowadzania dokładnego mycia i dezynfekcji rąk przed wejściem do obiektów, w których utrzymuje się drób;
• brak kontaktu pracowników ferm drobiu z innym ptactwem np. kurami, gołębiami.

Dodatkowe zalecenia

• słomę, która będzie wykorzystywana w chowie ściółkowym, należy zabezpieczyć przed dostępem dzikiego ptactwa (przetrzymywać w zamkniętych pomieszczeniach, zadaszyć itp.);
• należy regularnie przeglądać wszelkie połączenia i rury (silosy paszowe) pod kątem obecności zanieczyszczeń np. odchodami dzikich ptaków;
• należy eliminować wszelkie możliwe do usunięcia nieszczelności budynków inwentarskich (umieścić siatki w oknach i otworach, zabezpieczyć kominy wentylacyjne);
• nie należy tworzyć sztucznych zbiorników wodnych na terenie gospodarstwa (np. oczka wodne), a istniejące należy zabezpieczyć przed dostępem dzikiego ptactwa;
• nie należy dokarmiać dzikiego ptactwa na terenie gospodarstwa (usunąć karmniki);
• jeżeli na terenie gospodarstwa znajdują się drzewa owocowe, należy jak najczęściej usuwać opadłe owoce.

Drogi zakażenia i objawy ptasiej grypy

Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt z wędrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptactwem wodnym, ich odchodami czy korzystanie ze wspólnych zbiorników wodnych.

Rozprzestrzenienie wirusa może następować również poprzez zanieczyszczoną paszę, wodę, nawóz, ściółkę, sprzęt i środki transportu. Bardzo ważną rolę w rozprzestrzenianiu wirusa grypy ptaków odgrywa człowiek, który poprzez zanieczyszczone ubranie, obuwie, sprzęt i produkty może przyczynić się do rozprzestrzeniania choroby.

Zakażone ptaki wydalają wirus w dużych ilościach przede wszystkim z:

• kałem,
• wydzieliną z oczu,
• wydzieliną z dróg oddechowych,
• wydychanym powietrzem.

Objawy grypy ptaków

Posiadacz drobiu powinien zawiadomić powiatowego lekarza weterynarii albo najbliższy podmiot świadczący usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej o wystąpieniu u drobiu następujących objawów klinicznych:

• zwiększona śmiertelność;
• znaczący spadek pobierania paszy i wody;
• objawy nerwowe takie jak: drgawki, skręt szyi, paraliż nóg i skrzydeł, niezborność ruchów;
• duszność;
• sinica i wybroczyny;
• biegunka;
• nagły spadek nieśności.