Zmiany na muralu niepodległościowym w Gostyniu. Pojawił się symbol związany z Marianem Rączką

Niezwykły mural, który w Gostyniu widnieje od kilku lat, jest nietypową, biało-czerwoną osią czasu, osią historii. W 2025 roku, w związku z 40. Rocznicą śmierci Mariana Rączki, Powstańca Warszawskiego i żołnierza podziemia, mural zyskał nowy symbol – to odwzorowanie grafiki namalowanej na chuście, którą skazany na karę śmierci mieszkaniec naszego powiatu przekazał przed wykonaniem wyroku swojej mamie. Chusta obecnie znajduje się wśród eksponatów Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Kilka dni temu pojawiła się także w przestrzeni publicznej powiatu.

Przypomnijmy, mural zrealizowany w 2018 r. z okazji 100-lecia Niepodległości Polski. Symbolizuje on cały wiek istnienia niepodległego państwa polskiego, uwieczniony w postaci nietypowej osi czasu, którą symbolizuje flaga Polski. Na fladze za pomocą symboli uwieczniono najważniejsze wydarzenia, które miały miejsce w tym okresie, z perspektywy zarówno narodu, jak i mieszkańców Gostynia.

Mural rzuca się w oczy przy jednym z głównych skrzyżowań w kształcie ronda, w centrum miasta. Jednak na niepodległościowym malowidle zabrakło odniesienia do żołnierzy wyklętych, przez lata wymazywanych z historii. Teraz nadszedł czas, aby ludziom niezłomnej walki o wolność, prawdę i suwerenną Polskę, oddać należną im cześć.

- Naszą historię musimy ciągle odkrywać na nowo - wspomina starosta gostyński, Robert Marcinkowski, przedstawiając zmiany na gostyńskim muralu w krótkim filmie umieszczonym na TikToku.

Nadarzyła się doskonała okazja by oddać cześć żołnierzom gostyńskiego podziemia - 1 maja 2025 r. przypada 40. rocznica śmierci Mariana Rączki – Powstańca Warszawskiego, żołnierza niepodległościowego podziemia, który w lipcu 1950 roku został skazany na karę śmierci - [CZYTAJ TUTAJ]. We wrześniu kara została podtrzymana przez Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie. Wyroku nie wykonano, ponieważ Prezydent RP, 4 czerwca 1951 r., skorzystał z przysługującego mu prawa łaski, zamieniając karę śmierci na dożywotnie więzienie.

Wnioskodawcą o złagodzenie najwyższego wymiaru kary dla Mariana Rączki był adwokat i obrońca wojskowy z urzędu Światosław Cyrus-Konieczny. Pochodzący z Gostynia powstaniec i powojenny partyzant, walczący o niepodległość ojczyzny, wiele lat spędził jednak w więzieniu. Odbywał karę dożywotniego więzienia w różnych zakładach  penitencjarnych m.in. we Wronkach czy Sieradzu. Postanowieniem z 22 czerwca 1956 roku karę dożywocia na mocy amnestii złagodzono do 12 lat więzienia. 5 czerwca 1957 roku orzeczono zwolnienie z odbywania reszty kary i Marian Rączka opuścił mury więzienia w Strzelcach Opolskich. Wrócił do rodzinnego miasta. 

Wyroku ostatecznie nie wykonano, wiele lat spędził jednak w więzieniu, we Wronkach. W trakcie widzenia ze swoją mamą - kiedy była już znana data wykonania wyroku - ofiarował jej osobistą pamiątkę. Była to chustka do nosa, na której namalował m.in. swoje inicjały, datę wyroku oraz symboliczny nóż.

Chusta znajduje się aktualnie w Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Symbol narysowany przez Mariana Rączkę znalazł swoje odzwierciedlenie również na muralu niepodległościowym w Gostyniu - od dziś będzie trwałym znakiem w przestrzeni publicznej powiatu.  

Opis chusty przygotowany przez dr Mikołaja Kulczaka:

Z informacji uzyskanych od brata Mariana Bronisława Rączki chusteczka do nosa została przekazana podczas widzenia Mariana z mamą Marią w areszcie śledczym w Poznaniu przy ul. Młyńskiej. W ten sposób skazaniec chciał ofiarować na pamiątkę osobistą rzecz z przesłaniem. Napisy na chustce miał wykonać Marian w celi więziennej tuż po ogłoszeniu wyroku skazującego go na karę śmierci. Dlatego też w prawym górnym rogu widnieje inicjał MR – Marian Rączka oraz napis z datą: Wyrok z 7 lipca 1950 roku K.S. – kara śmierci. Niżej natomiast nóż otoczony przez węża, z którego tryska źródło prawdy. W lewej części znajduje się szubienica z literami A.K. W ten sposób przekaz autora symbolizuje konsekwencje procesów politycznych dla byłych konspiratorów z Armii Krajowej, których czeka szubienica, a więc wyrok śmierci. Z prawej strony znajdują się kajdany, które nawiązują do licznych aresztowań żołnierzy z tej niepodległościowej formacji wojskowo-politycznej. Niżej pod nożem Rączka przedstawił prawdopodobnie swoje zwłoki po wykonanym wyroku śmierci, za kratami więzienia z napisem Memento Mori, czyli pamiętaj o śmierci. Obecnie chusta ta znajduje się w zasobach Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie.