Ponad 15 tysięcy kart szczepień do kontroli w powiece gostyńskim. Lekarze potwierdzają - rodzice odchodzą od szczepień, w tym również obowiązkowych

Bardzo żmudna i monotonna robota - 15 500 kart szczepień w powiecie gostyńskim

Pracy jest ogrom. Poza tym jest bardzo żmudna, monotonna, trzeba się bardzo skupić, żeby dokładnie zweryfikować dane i prawidłowo wpisać do specjalnie przygotowanego arkusza excel – mówi Ewa Kucharska, kierownik sekcji epidemiologii w powiatowym inspektoracie sanitarnym w Gostyniu. - Mamy prawo pójść do przychodni, tam udostępniane są wszystkie karty uodpornienia zarejestrowanych dzieci  - każdą musimy wziąć do ręki, przejrzeć, żeby  sprawdzić, w jaki sposob są prowadzone, czy dzieci  są po szczepieniach - uzupełnia. 

Poznamy, jak wiele osób jest niezaszczepionych

Tym efektem kontroli sumarycznym, przez nas oczekiwanym, będzie poznanie statystyki zaszczepionych dzieci w Polsce przeciwko 13 chorobom zakaźnym, które są objęte obowiązkiem szczepień w Polsce, od urodzenia do 19. roku życia. Mamy taką nadzieję, że również poznamy, jak wiele osób jest niezaszczepionych i jakie są przyczyny tego, że dzieci nie są szczepione - przekazał dr Paweł Grzesiowski, Główny Inspektor Sanitarny, cytowany przez agencję informacyjną Newseria.

Kontrola kart szczepień w powiecie gostyńskim nie jest nastawiona na karanie

Michał Ostrowski, państwowy powiatowy inspektor sanitarny w Gostyniu przekonuje, że masowa analiza kart szczepień, jaką zlecił  główny inspektor sanitarny, to pokłosie kontroli NIK, która odbyła się dwa lata temu. Wówczas padło ostrzeżenie, że dalszy wzrost odmów zaszczepienia dzieci może prowadzić do epidemii groźnych chorób.

Tutaj nie chodzi o to, żeby wskazywać błędy, żeby kogoś napiętnować. Idea jest taka, żeby w trakcie kontroli sprawdzić rzeczywisty i prawdziwy stan szczepień.  Raport z listopada 2024 r. wykazał brak dokładnych danych o liczbie zaszczepionych osób oraz odmów, co oznacza brak sprawnego nadzoru nad kartami uodpornienia. Dlatego teraz każde miejsce, gdzie wykonuje się szczepienia zostanie poddane kontroli. Sprawdzamy karty wszystkich pacjentów urodzonych w latach 2006-2024 - tak, jak kalendarz szczepień przewiduje, nad tymi rocznikami sprawujemy nadzór - przekonuje Michał Ostrowski, państwowy powiatowy inspektor sanitarny w Gostyniu.

GIS uważa, że są trzy grupy niezaszczepionych dzieci

Dokładnie trzeba przejrzeć szczegółową dokumentację, żeby sprawdzić czy dziecko odroczono od szczepień z jakiegoś konkretnego powodu, czy były opóźnienia w szczepieniach, a może w ogóle nie podano szczepionki, gdyż rodzice nie wyrazili zgody. Dane dotyczące rodziców czy opiekunów, które uchylają się od szczepienia ochronnego dzieci są przekazywane sanepidom, docierają do nas, żebyśmy mogli prowadzić nadzór nad tym procesem. Są przetwarzane, zgodnie z przepisami prawa, oczywiście są anonimizowane – nie potrzebujemy tych informacji w przypadku dzieci zaszczepionych. Jeśli chodzi o niezaszczepione, są zbierane w pełnym zakresie - wyjaśnia Ewa Kucharska, kierownik sekcji epidemiologii w powiatowym inspektoracie sanitarnym w Gostyniu.

Pierwsze szczepienia są wykonywane w szpitalu w pierwszej dobie życia dziecka

Jako lekarz obserwuję, że pacjenci, rodzice odchodzą od szczepienia dzieci, w tym również tych obowiązkowych, które się stosuje od kilkudziesięciu lat. Chodzi o choroby zagrażające życiu jak polio, błonica. W niewielkim stopniu ma to związek z wojną w Ukrainie. Problemem jest to, że tylko dużo starsi nasi koledzy mieli do czynienia z pacjentami, wykazującymi objawy tych zapomnianych już chorób, których przez lata u nas nie było. Dzięki szczepieniom zostały wyeliminowane, wiele pokoleń lekarzy ich nie zna - mówi Tomasz Górski, lekarz POZ, współwłaściciel przychodni Asklepios w Pogorzeli. 

Unikanie szczepień dzieci prowadzi do obniżenia odporności populacyjnej na poważne choroby zakaźne, takie jak np. odra. Kontrola kart szczepień ma temu zapobiec, ma dać pogląd, jak wygląda rzeczywiście zaszczepialność populacji w Polsce.

Dane z kart uodpornień są zbierane w całej Polsce, to będzie wypis – czarno na białym. Po wpisaniu do arkusza będa analizowane na pewno na wyższych szczeblach pod tym kątem, czy odporność społeczeństwa jest na takim poziomie, żebysmy mogli czuć się w miarę bezpieczne, jeśli chodzi o zapadalność na choroby zakaźne - mówi Ewa Kucharska, kierownik sekcji epidemiologii w powiatowym inspektoracie sanitarnym w Gostyniu.

Katalog zaszczepionych dzieci i e-Karty Szczepień

Ruch czy trend antyszczepionkowy spowodował, że one wracają i tak zwana odporność populacyjna, czyli procent ludzi odpornych, zaszczepionych, spada. To pozwala szerzyć się chorobom zakaźnym, zagrażającym życiu. Do tej pory było tak, że jeśli dzieci nie były szczepione np. na odrę, z powodów obiektywnych, z wytłumaczalnych przeciwwskazań: z powodów schorzeń neurologicznych czy innych, to rodzice mieli zaświadczenia z poradni konsultacyjnych czy specjalistycznych. Jeśli nawet na 100 dzieci 1 było niezaszczepione, to nie był duży problem, gdyż choroba nie miała jak się przenosić, gdyż pozostała część populacji była odporna. Jeśli będzie wzrastał procent osób niezaszczepionych, chore dziecko będzie miało kogo zarazić - wyjaśnia lekarz rodzinny Tomasz Górski. - Nieszczepienie jest myśleniem bardzo egoistycznym (...). Rodzice przede wszystkim podważają naukę, wyciągają własne argumenty, chociażby taki, że szczepionki wywołują autyzm u dzieci. Nie zwracają uwagi, że autor tej tezy został pozbawiony praw do wykonywania zawodu już wiele lat wcześniej - uzupełnia.

Jak zapowiedział GIS, dr Grzesiowski, przegląd kart uodpornień zmierza do przejścia z papierowej na e-Kartę Szczepień w przypadku szczepień obowiązkowych. Na razie e-karta działa jedynie w przypadku szczepień zalecanych. Dane uzyskane z analizy kart staną się wyjściową bazą do wdrożenia elektronicznego systemu nadzoru nad szczepieniami ochronnymi w Polsce  Przejście na e-karty (Ministerstwo Zdrowia deklaruje, że do końca 2025 r. karty szczepień będą w pełni elektroniczne) ma usprawnić monitorowanie i egzekwowanie obowiązku szczepień oraz ułatwić dostęp do informacji o stanie zaszczepienia populacji.

Informacje o obowiązkowych szczepieniach będą dostępne na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP). Dzięki temu rodzice nie będą musieli przesyłać kart szczepień między placówkami. Obecnie po urodzeniu dziecka szpital przesyła kartę do wybranej przez rodziców poradni, jednak nie ma możliwości sprawdzenia, czy dziecko faktycznie jest tam zapisane. Istnieje również grupa dzieci, które zniknęły z systemu. Możliwe przyczyny to prywatna opieka medyczna, wyjazd za granicę lub przeprowadzka. Jednak rodzice rezygnują też z usług danej przychodni, składają wnioski o wypisanie z niej najmłodszych. Czemu to ma służyć?

Rodzice wypisują dzieci z przychodni, przepisują do innej, albo - co zdarza się najczęściej - nie zapisują dziecka do żadnej przychodni. W ten sposób dziecko nie funkcjonuje, znika z systemu, a karta szczepień staje się niewidzialna, nie trafia do żadnej przychodni. Jeśli w momencie wypisywania małego dziecka ze szpitala, opiekunowie nie wskażą placówki, pediatry czy lekarza rodzinnego, to nie wiadomo, gdzie tę kartę wysłać. Często w tajemny dla mnie sposób, udaje się rodzicom zodbyć kartę ze szpitala do rąk własnych i  wtedy ona nigdzie już nie trafia, a maluch "znika" - wskazuje Tomasz Górski.

Jakie obowiązują kary za brak szczepień?

Najczęściej przychodzą do nas rodzice i pytają o szczepienia. Są przypadki, że zapomnieli, w jakim wieku dziecko powinno otrzymać szczepionkę, mówiąc: "miałem dziecko w tym wieku, ale zapomniałem". Część zmienia stanowisko i uświadamia sobie, że warto dziecko zaszczepić, jeśli powiatowa stacja wystosuje pismo do wojewody o tytuł egzekucyjny, gdyż to wojewoda wystawia w naszym imieniu - mówi Michał Ostrowski. - W moim przekonaniu, jeśli rodzice są antyszczepionkowcami, to zapłacą karę, a dziecko i tak szczepionki nie dostanie. Jednak takie postępowanie toczy się na każde dziecko w  rodzinie. Jeśli mają troje dzieci – niezaszczepionych, to postępowanie administracyjne toczy się na każde z nich i na każdego rodzica osobno - dodaje państwowy powiatowy inspektor sanitarny w Gostyniu.

Jednak często egzekucja kar nie dochodzi do skutku, a gdy dziecko kończy 18 lat, postępowania są umarzane.