Zanim był Katyń i Akcja AB – była operacja Tannenberg i eksterminacja polskich elit na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. Tylko do końca 1939 roku Niemcy zamordowali tu 40 tysięcy Polaków.
Już siódmy raz organizatorzy akcji przywracają pamięć bohaterów ginących w publicznych egzekucjach, więzieniach, obozach na zachodnich kresach II Rzeczypospolitej za uparte podtrzymywanie polskości, za aktywność społeczną, za patriotyzm. Celem akcji jest też przypomnienie o warunkach okupacyjnych na ziemiach wcielonych do III Rzeszy.
W niedzielne południe, 18 października, w wielu miastach, w miejscach pamięci narodowej związanych z II wojną światową, odnalezionych przez uczestników akcji społecznej „Zapal znicz pamięci”, zapłoną znicze, a przesłane na adres znicz@radiomerkury.pl i znicz@dzieje.pl fotografie z krótkim opisem zostaną umieszczone na stronie internetowej Radio Merkury Poznań oraz na portalu dzieje.pl.
„Zapal znicz pamięci” to wspólny projekt pięciu rozgłośni regionalnych Polskiego Radia z Poznania, Bydgoszczy, Gdańska, Łodzi i Katowic oraz Biur Edukacji Publicznej IPN z tych miast przy współpracy Muzeum Historii Polski. Inicjatorką akcji jest Anna Gruszecka – była dziennikarka Radia Merkury. Patronem Honorowym akcji jest od samego początku Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak.
Uczestnicy akcji często nie tylko zapalają znicze, ale także organizują w swoich miejscowościach spacery edukacyjne, wyprawy rowerowe, krótkie prelekcje o wojennej historii, a rozgłośnie w swoich audycjach przypominają o specyfice okupacji na ziemiach wcielonych. Co roku podczas akcji znicze zostają zapalone w około 300 miejscach.
Bohaterowie tegorocznej edycji akcji „Zapal znicz pamięci” (zdjęcia w galerii):
Gdynia
Antoni Kasztelan (1896–1942) – kapitan piechoty i Marynarki Wojennej RP. Uczestnik powstania wielkopolskiego, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. We wrześniu 1939 r. kierował kontrwywiadem Obrony Wybrzeża. Po kapitulacji dostał się do niewoli. Był więziony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie, w więzieniu gestapo w Gdańsku oraz w Królewcu, gdzie został skazany na karę śmierci. 14 grudnia 1942 r. wyrok wykonano przez zgilotynowanie.
Bydgoszcz
Paweł Wojciech Góra (1905–1939) – rzemieślnik kowalski, druh towarzystwa Powstańców i Wojaków w Drzycimiu. 25 sierpnia 1939 r. Paweł Wojciech Góra został powołany jako kanonier rezerwy do 15. Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej w Bydgoszczy. Z chwilą wybuchu II wojny światowej walczył w pobliżu Bydgoszczy oraz nad Bzurą. 25 września 1939 r. został ranny pod Łomiankami. Dostał się do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał do 23 października 1939 r. Po zwolnieniu wrócił do rodziny w Sośnie. 26 października 1939 r. został zatrzymany przez Niemców należących do Selbstschutzu i zamordowany w Karolewie. Jego mieszkanie i warsztat zostały przekazane niemieckiej rodzinie.
Łódź
Tadeusz Frąckowiak (1909–1939), Czesław Borzęcki (1916–1939), Czesław Buziuk (1918–1939) – 3 września 1939 r. w swój ostatni lot z lotniska w Maryninie k/Radzynia Podlaskiego wystartowała załoga bombowca PZL 23B „Karaś” z 55. Samodzielnej Eskadry Bombowej w składzie: por. obs. Tadeusz Frąckowiak, kpr. pil. Czesław Borzęcki i kpr. strz. Czesław Buziuk. Zadaniem bojowym sześciu maszyn, które poderwały się z lotniska tego dnia było zbombardowanie niemieckich kolumn pancernych nacierających w rejonie Radomsko-Częstochowa. Po wykonaniu zadania, w drodze powrotnej „Karaś” został zestrzelony w rejonie wsi Olszynka. Wszyscy członkowie załogi zginęli. Zostali pochowani na cmentarzu we wsi Kobiele Wielkie koło Radomska.
Katowice
Wacław Kuba (1888–1939) – Starszy Przodownik Policji Województwa Śląskiego. Uczestniczył w walkach o granice Polski z Czechami o Śląsk Cieszyński. Zmobilizowany 21 sierpnia 1939 r. wziął udział w walkach granicznych na Śląsku, a następnie w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim (17-20 września 1939 r.), gdzie został ranny. Aresztowany przez gestapo, zmarł w październiku 1939 r. Dokładna data śmierci nie jest znana.
Poznań
Antoni Paluch (1891–1939) – funkcjonariusz Straży Granicznej. W 1918 r. wstąpił ochotniczo w szeregi Straży Ludowej, a następnie walczył w Powstaniu Wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Służył w Straży Granicznej jako kierownik Placówki w Silnej. Posterunek ten był najbardziej na zachód wysuniętą pozycją graniczną. 1 września 1939 r. w godzinach nocnych widząc zbliżający się od strony Pszczewa oddział Wehrmachtu Paluch stawił mu samodzielnie zbrojny opór ostrzeliwując się z zajętej pozycji. Zginął w trakcie walki, raniony śmiertelnie w głowę.
