Sporo tam zniczy, nie brakuje kwiatów. Mogiła powstańców wielkopolskich w Strzelcach Wielkich nie została zapomniana, patronat nad nią sprawuje Szkoła Podstawowa w Bodzewie, o czym informuje stosowna tabliczka. Kibice Kolejorza, którzy co roku przy okazji Wszystkich Świętych kwestują na rzecz odnawiania powstańczych grobów, planują odnowienie nagrobka. Ile jednak wiemy o pochowanych w nim młodych chłopcach, którzy zginęli 106 lat temu walcząc w powstaniu wielkopolskim?
- (...) pochodzili z parafii w Strzelcach Wielkich (...) Obecnie miejscowości, w których mieszkali, należą do trzech parafii katolickich i dwóch różnych gmin - pisze Ryszard Kołodziejczak w "Roczniku Gostyńskim". - Pomnik upamiętniający siedmiu poległych został poświęcony 10 września 1927 roku. (...) Ostatni szczegółowy opis nagrobka i zakresu prac konserwatorskich, którym był on poddany, został wykonany w 2013 roku - dodaje.
Ryszard Kołodziejczak informacji o powstańcach pochowanych we wspólnej mogile w Strzelcach Wielkich szukał między innymi w księgach parafialnych i cywilnych oraz wojskowych rejestrach. Co udało mu się ustalić?
Kim byli powstańcy pochowani we wspólnej mogile w Strzelcach Wielkich?
Jako pierwsze na tablicy nagrobnej widnieje nazwisko Stanisława Rybackiego, urodzonego 1 lub 2 września 1897 roku w Bodzewie. Wiadomo, że służył w pruskim wojsku, nie wiadomo jednak kiedy został do niego powołany. W marcu 1919 roku uznano go za zaginionego.
- Informacja z marca 1919 roku o zaginięciu Stanisława może sugerować, że opuścił on swój niemiecki pułk (zdezerterował?) jeszcze przed jego rozformowaniem. Jednostka ta w 1918 roku znajdowała się na froncie zachodnim we Francji - pisze Ryszard Kołodziejczak.
W różnych źródłach znaleźć można różne daty i okoliczności śmierci Stanisława Rybackiego. Wpis w księdze parafialnej informuje, że zmarł 10 stycznia w szpitalu w Marysinie na skutek rany głowy odniesionej pod Tworzanicami. Inne możliwe daty i miejsca to 9 stycznia w Przybiniu, lub 15 stycznia w Pawłowicach. Na mogile w Strzelcach Wielkich widnieje data 9 stycznia.
Antoni Wielgosz - kolejny powstaniec pochowany we wspólnej mogile - urodził się 28 grudnia 1892 roku w Strzelcach Wielkich. W powstańczych listach strat wymieniany jest jako szeregowiec 6. pułku strzelców wielkopolskich. Także w jego przypadku istnieją rozbieżności co do daty i miejsca śmierci. Jak podaje Ryszard Kołodziejczak - w większości opracowań znaleźć można datę 19 stycznia w bitwie pod Gościejewicami.
Władysław Cebulski urodził się 22 września 1899 roku w Studziannie (powiat śremski). Po śmierci ojca wraz z matką przeprowadził się do Szelejewa. Zginął w bitwie pod Gościejewicami 19 stycznia 1919 roku.
Ignacy Komorniczak urodził się 15 lipca 1898 roku w Grodnicy. Zginął w bitwie pod Pawłowicami 11 stycznia 1919 roku.
- Ignacego znaleziono po bitwie. Prawdopodobnie identyfikacji dokonała rodzina. Ubrany był w mundur z napisem "Komorniczak", ale na spodniach widniało nazwisko "Olejniczak". (...) Data zgonu podana na nagrobku w Strzelcach Wielkich, czyli 19 stycznia, jest problematyczna. Przeczy jej akt zgonu wystawiony przez parafię wielkostrzelecką (11 stycznia - przyp. red.) - zauważa Ryszard Kołodziejczak.
Walenty Kaźmierczak urodzony w Goli 9 lutego 1899 roku, wedle przekazów rodziny i wspomnień Stefana Baranowskiego przytoczonych w "Roczniku Gostyńskim", zginął w styczniu 1919 roku. Na mogile w Strzelcach Wielkich widnieje jednak data 22 czerwca. Inne źródła podają 22 kwietnia. Rozbieżności dotyczą też miejsca śmierci, według jednych miał bowiem zginąć pod Zawadą w gminie Poniec, według innych - pod Zawadami koło Rawicza. W nekrologu podpisanym przez podporucznika Jana Pikę, dowódcę 5. kompani II baonu 6. pułku strzelców wielkopolskich widnieje 22 czerwca.
Franciszek Busz urodził się 29 listopada 1896 roku w Grabonogu, poległ pod Gościejewicami 19 stycznia 1919 roku, choć kościelny akt zgonu jako miejsce śmierci podaje Waszkowo.
Walenty Gała urodzony 2 lutego 1896 roku w Zalesiu, z zawodu górnik, poległ 19 stycznia pod Gościejewicami. Pogrzeb, jak pisze Ryszard Kołodziejczak, odbył się po miesiącu, 19 lutego 1919 roku.
- (...) dopiero po kilku tygodniach, dokładnie 16 lutego, udało się odnaleźć zwłoki Walentego - wyjaśnia.
Sześciu powstańców pochowanych w mogile na cmentarzu w Strzelcach Wielkich odznaczonych zostało Medalem Niepodległości, przyznanym im w 1938 roku. Jeden - Stanisław Rybacki - Krzyżem Niepodległości. Najmłodsi z nich w chwili śmierci mieli 20 lat, najstarszy (Antoni Wielgosz) - 27.
Źródło: Ryszard Kołodziejczak "Grób powstańców wielkopolskich na cmentarzu w Strzelcach Wielkich", w: "Rocznik Gostyński" 2021 r.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.